Mieszkańcy wsi w okresie przedakcesyjnym byli sceptyczni w odniesieniu do aspektów integracji, a wśród rolników dominowały opinie, że przystąpienie do UE będzie niekorzystne dla ich gospodarstw. Taka postawa wynikała z faktu, że stan polskiego rolnictwa znacząco odbiegał od wysoko rozwiniętego i zasobnego ekonomicznie rolnictwa krajów członkowskich UE.

Zmiany strukturalne na polskiej wsi są bardzo ważnym procesem rozwojowym. Dopływ środków finansowych w ramach WPR umożliwił przyśpieszenie procesów modernizacyjnych struktur polskiej wsi, a zwłaszcza rolnictwa, co przełożyło się na poprawę sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ludności wiejskiej. Podstawą pozytywnych zmian były przeobrażenia w strukturze agrarnej, w tym koncentracja środków zwłaszcza ziemi. Nastąpiło zmniejszenie liczby gospodarstw, przede wszystkim o małym i średnim areale i przepływ ziemi do gospodarstw towarowych, decydujących o poziomie zaopatrzenia rynku i bezpieczeństwie żywnościowym Polski, w wyniku czego nastąpił proces kształtowania się segmentu gospodarstw konkurencyjnych, sprawnych ekonomicznie.

Procesy rozwojowe na wsi stanowiły wypadkową bardzo wielu różnorodnych czynników, zarówno o charakterze endogenicznym, jak i egzogenicznym. Wśród czynników wewnętrznych podkreślić należy rolę kapitału ludzkiego i społecznego oraz pozytywne zmiany w zakresie ich determinant. Istotne znaczenie miał także rozwój infrastruktury technicznej i społecznej, co przełożyło się na zwiększenie spójności terytorialnej i zmniejszenie tzw. odległości społecznej obszarów wiejskich.

Obszary wiejskie stały się atrakcyjnym miejscem zamieszkania, zwłaszcza wsie położone w pobliżu miast oraz wsie o wysokim poziomie rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej, ale jednocześnie coraz wyraźniej na obszarach wiejskich zaznaczały się niekorzystne procesy demograficzne, takie jak starzenie się ludności oraz procesy depopulacyjne o lokalnym charakterze. Dalszy przebieg tych procesów może mieć istotne znaczenie w procesach przemian strukturalnych w przyszłości.

W związku z powyższym istotne wydają się:

• kwestie dalszych zmian strukturalnych w odniesieniu do koncentracji czynników produkcji w gospodarstwach rozwojowych, zwłaszcza w odniesieniu do możliwości przepływu ziemi rolniczej;
• zachodzące procesy demograficzne (starzenie się społeczeństwa, lokalne procesy depopulacyjne), które mogą mieć silniejszy, negatywny wpływ na sektor rolny niż na inne sektory gospodarki;
• wyzwania i konsekwencje dla społeczeństwa i sektora, spowodowane wpływem ludności w wieku senioralnym na kształtowanie struktury demograficznej na obszarach wiejskich;
• konieczność dalszych zmian w odniesieniu do infrastruktury technicznej i społecznej (m.in. dostęp do wiedzy i innowacji oraz dostęp do usług) na obszarach wiejskich, aby możliwe było wprowadzenie strategii odnowy pokoleniowej.